[PTS Vol S - 1] [\z S /] [\f I /]
[PTS Page 067. [\q 67/]
[BJT Vol S - 1] [\z S /] [\w I/]
[BJT Page 128] [\x 128/]

Namo tassa bhagavato arahato sammàsambuddhassa.

3. 1. 1

Daharasuttaü.

112. [PTS Page 068. [\q 68/] ] Evaü me sutaü ekaü samayaü bhagavà sàvatthiyaü viharati jetavane anàthapiõóikassa àràme. Atha kho ràjà pasenadã kosalo yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavatà saddhiü sammodi. Sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü 1 vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho ràjà pasenadã kosalo bhagavantaü etadavoca: bhavampi no gotamo anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti pañijànàtã?Ti.

Yaü hi taü mahàràja sammà vadamàno vadeyya, anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti, mamaü2 taü sammà vadamàno vadeyya. Ahaü hi mahàràja anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhoti.

Ye'pi te bho gotama samaõabràhamaõà saïghino gaõino gaõàcariyà ¤àtà yasassino titthakarà sàdhusammatà bahujanassa. Seyyathãdaü:3 påraõo kassapo, makkhalã gosàlo, nigaõñho nàtaputto, sa¤jayo belaññhaputto, 4 pakudho5 kaccàyano, ajito kesakambalo. Te'pi "mayà anuttaraü sammàsambodhiü abhisamabuddhàti pañijànàthà"ti puññhà samànà anuttaraü sammàsambodhiü abhisambuddhàti na pañijànanti. Kiü pana bhavaü gotamo daharo ceva jàtiyà navo ca pabbajjàyàti.

[PTS Page 069. [\q 69/] ] Cattàro kho'me mahàràja daharàti na u¤¤àtabbà, daharàti na paribhotabbà. Katame cattàro?. Khattiyo kho mahàràja daharoti na u¤¤àtabbo, daharoti na paribhotabbo. Urago kho mahàràja daharoti na u¤¤àtabbo daharoti na paribhotabbo. Aggi kho mahàràja daharoti na u¤¤àtabbo, daharoti na paribhotabbo. Bhikkhu kho mahàràja daharoti na u¤¤àtabbo, daharoti na paribhotabbà. Ime kho mahàràja cattàro daharàti na u¤¤àtabbà, daharàti na paribhotabbàti.

Idamavoca bhagavà, idaü vatvà6 sugato athàparaü etadavoca satthà:

Khattiyaü jàtisampannaü abhijàtaü yasassinaü,

Daharoti nàvajàneyya na naü paribhave naro.

1. Sàraõãyaü-machasaü, 2 mameva-machasaü. 3. Seyyathãdaü - machasaü 4. Belaññhi putto - sãmu. 1. 5. Kakudho - [pts 6.] Vatvàna -machasaü. [Pts. *]Abhisambuddhoti- sabbattha.

[BJT Page 132] [\x 132/]

òhànaü hi so manussindo1 rajjaü laddhàna khattiyo

So kuddho ràjadaõóena tasmiü pakkamate bhusaü,

Tasmà taü parivajjeyya rakkhaü jivitamattano.

Gàme và yadi và, ra¤¤e yattha passe bhujaïgamaü,

Daharoti nàvajàneyya na naü paribhave naro.

Uccàvacehi vaõõehi urago carati tejasã2

So àsajja óase3 bàlaü naraü nàri¤ca ekadà,

Tasmà taü parivajjeyya rakkhaü jivitamattano.

Pahåtabhakkhaü jàlinaü4 pàvakaü kaõhavattaniü,

Daharoti nàvama¤¤eyya na naü paribhave naro.

Laddhà hi so upàdànaü mahà hutvàna pàvako,

So àsajja óase bàlaü naraü nàri¤ca ekadà,

Tasmà taü parivajjeyya rakkhaü jivitamattano.

Vanaü yadaggi óahati pàvako kaõhavattanã,

Jàyanti tattha pàrohà ahorattànamaccaye.

Yaü ca kho sãlasampanno bhikkhu óahati tejasà

Na tassa puttà pasavo dàyàdà vindare dhanaü,

Anapaccà adàyàdà tàlàvatthu5 bhavanti te.

[PTS Page 070. [\q 70/] ]

Tasmà hi paõóito poso sampassaü atthamattano

Bhujaïgamaü pàvaka¤ca khattiya¤ca yasassinaü

Bhikkhuü ca sãlasampannaü sammadeva samàcareti.

Evaü vutte ràjà pasenadã kosalo bhagavantaü etadavoca: abhikkantaü bhante, abhikkantaü bhante, seyyathàpi bhante nikkujjitaü và ukkujjeyya, pañicchannaü và vivareyya, måëhassa và maggaü àcikkheyya, andhakàre và telapajjotaü dhàreyya, cakkhumanto råpàni dakkhintãti. 6 Evamevaü7 bhagavatà anekapariyàyena dhammo pakàsito, esàhaü bhante bhagavantaü saraõaü gacchàmi dhamma¤ca bhikkhusaïgha¤ca. Upàsakaü maü bhante bhagavà dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatanti.

3. 1. 2.

Purisasuttaü

113. Sàvatthiyaü -

Atha kho ràjà pasenadi kosalo yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: kati nu kho bhante purisassa dhammà ajjhattaü uppajjamànà uppajjanti ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràyàti?

1. Manujindo - machasaü. 2. Tejasà. -Sãmu. 3. ôaüse-machasaü, 4. Jalitaü-sã. 1, 2 5. Tàlavatthu -syà. [Pts 6.] Dakkhantãti - machasaü. Syà. 7. Evameva -syà.

[BJT Page 134] [\x 134/]

Tayo kho mahàràja purisassa dhammà ajjhattaü uppajjamànà uppajjanti ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Katame tayo? Lobho kho mahàràja purisassa dhammo ajjhattaü uppajjamàno uppajjati ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Doso kho mahàràja purisassa dhammo ajjhattaü uppajjamàno uppajjati ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Moho kho mahàràja purisassa dhammo ajjhattaü uppajjamàno uppajjati ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràya. Ime kho mahàràja tayo purisassa dhammà ajjhattaü uppajjamànà uppajjanti ahitàya dukkhàya aphàsuvihàràyàti.

Lobho doso ca moho ca purisaü pàpacetasaü,

Hiüsanti attasambhåtà tavasàraüva samphala1nti.

3. 1. 3.

Ràjasuttaü.

114. Sàvatthiyaü-

[PTS Page 071. [\q 71/] ] Ekamantaü nisinno kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: atthi nu

Kho bhante jàtassa a¤¤atra jaràmaraõà2ti?

Natthi kho mahàràja jàtassa a¤¤atra jaràmaraõà. Yepi te mahàràja khattiyamahàsàlà aóóhà3 mahaddhanà mahàbhogà pahåtajàtaråparajatà pahåtavittupakaraõà pahåtadhanadha¤¤à. Tesampi jàtànaü natthi a¤¤atra jaràmaraõà. Yepi te mahàràja bràhmaõamahàsàlà aóóhà mahaddhanà mahà bhogà pahåtajàtaråparajatà pahåtavittupakaraõà pahåtadhanadha¤¤à. Tesampi jàtànaü natthi a¤¤atra jaràmaraõà. Yepi te mahàràja gahapatimahàsàlà aóóhà mahaddhanà mahàbhogà pahåtajàtaråparajatà pahåtavittåpakaraõà pahåtadhanadha¤¤à tesampi jàtànaü natthi a¤¤atra jaràmaraõà. Yepi te mahàràja bhikkhå arahanto khãõàsavà vusitavanto katakaraõãyà ohitabhàrà anuppattasadatthà parikkhãõabhavasa¤¤ojanà sammada¤¤àvimuttà. Tesampàyaü kàyo bhedanadhammo nikkhepanadhammoti.

Jãranti ve ràja rathà sucittà atho sarãrampi jaraü upeti,

Sata¤ca dhammo na jaraü upeti santo have sabbhi pavedayanti.

3. 1. 4

Piyasuttaü

115. Sàvatthiyaü-

Ekamantaü nisinno kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: idha mayhaü bhante, rahogatassa pañisallãnassa4 evaü cetaso parivitakko udapàdi: kesaü nu kho piyo attà, kesaü appiyo attàti.

1. Sapaphalanti-syà. 2. Jaràmaraõaü-machasaü: 3. Addhà. -Machasaü. 4. Patisallãnassa-sãmu1.

[BJT Page 136] [\x 136/]

Tassa mayhaü bhante, etadahosi: ye ca kho keci kàyena duccaritaü caranti, vàcàya duccaritaü caranti, manasà duccaritaü caranti, tesaü appiyo attà, ki¤càpi te evaü vadeyyuü "piyo no attà"ti, atha kho tesaü appiyo attà. Taü kissa hetu: yaü hi appiyo [PTS Page 072. [\q 72/] ] Appiyassa kareyya, taü te attanàva attano karonti. Tasmà tesaü appiyo attà.

Ye ca kho keci kàyena sucaritaü caranti, vàcàya sucaritaü caranti, manasà sucaritaü caranti, tesaü piyo attà, ki¤càpi te evaü vadeyyuü "appiyo no attàti" atha kho tesaü piyo attà. Taü kissa hetu: yaü hi piyo piyassa kareyya, taü te attanàva attano karonti. Tasmà tesaü piyo attà,

Evametaü mahàràja, evametaü mahàràja, ye hi keci mahàràja, kàyena duccaritaü caranti, vàcàya duccaritaü caranti, manasà duccaritaü caranti, tesaü appiyo attà. Ki¤càpi te evaü vadeyyuü, "piyo no attà"ti. Atha kho tesaü appiyo attà. Taü kissa hetu: yaü hi mahàràja, appiyo appiyassa kareyya, taü te attanàva attano karonti. Tasmà tesaü appiyo attà.

Ye ca kho keci mahàràja, kàyena sucaritaü caranti, vàcàya sucaritaü caranti, manasà sucaritaü caranti, tesaü piyo attà. Ki¤càpi te evaü cadeyyuü "appiyo no attàti", atha kho tesaü piyo attà. Taü kissa hetu: yaü hi mahàràja, piyo piyassa kareyya, taü te attanàva attano karonti. Tasmà tesaü piyo attàti.

Attànaü ce piyaü ja¤¤à na naü pàpena saüyuje,

Na hi taü sulabhaü hoti sukhaü dukkata1 kàrinà.

Antakenàdhipannassa jahato mànusaü bhavaü,

Kiü hi tassa sakaü hoti ki¤ca àdàya gacchati,

Ki¤cassa anugaü hoti chàyàva anapàyinã?2.

Ubho pu¤¤a¤ca pàpa¤¤aca yaü macco kurute idha,

Taü hi tassa sakaü hoti ta¤ca3 àdàya gacchati,

Taü cassa4 anugaü hoti chàyàva anapàyinã.

Tasmà kareyya kalyàõaü nicayaü samparàyikaü,

Pu¤¤àni paralokasmiü patiññhà honti pàõinanti.

3. 1. 5

Attarakkhitasuttaü

116. Sàvatthiyaü:-

Ekamantaü nisinno kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: "idha mayhaü bhante, rahogatassa pañisallãnassa evaü cetaso parivitakko udapàdi: kesaü nu kho rakkhito attà, kesaü arakkhito attà"ti.

1. Dukkaña-machasaü-syà. 2. Anupàyinã-syà 3. Taüca - machasaü 4. Cassa-machasaü

[BJT Page 138] [\x 138/]

Tassa mayhaü bhante, etadahosi: ye kho1 keci kàyena duccaritaü caranti, vàcàya duccaritaü caranti, manasà duccaritaü caranti, tesaü arakkhito attà. Ki¤càpi te hatthikàyo và rakkheyya, assakàyo và rakkheyya, rathakàyo và rakkheyya, pattikàyo [PTS Page 073. [\q 73/] ] Và rakkheyya, atha kho tesaü arakkhito attà. Taü kissa hetu: bàhirà hesà rakkhà, nesà rakkhà ajjhattikà. Tasmà tesaü arakkhito attà. Ye ca kho keci kàyena sucaritaü caranti, vàcàya sucaritaü caranti, manasà sucaritaü caranti, tesaü rakkhito attà, ki¤càpi te neva hatthikàyo rakkheyya, na assakàyo rakkheyya, na rathakàyo rakkheyya, na pattikàyo rakkheyya, atha kho tesaü rakkhito attà. Taü kissa hetu: ajjhattikà hesà rakkhà, nesà rakkhà bàhirà. Tasmà tesaü rakkhito attàti.

Evametaü mahàràja, evametaü mahàràja, ye hi keci kàyena duccaritaü caranti, vàcàya duccaritaü caranti, manasà duccaritaü caranti, tesaü arakkhito attà. Ki¤càpi te hatthikàyo và rakkheyya, assakàyo và rakkheyya, rathakàyo và rakkheyya, pattikàyo và rakkheyya, atha kho tesaü arakkhito attà. Taü kissa hetu:bàhirà hesà mahàràja rakkhà, nesà rakkhà ajjhattikà. Tasmà tesaü arakkhito attà. Ye ca kho keci mahàràja kàyena sucaritaü caranti, vàcàya sucaritaü caranti, manasà sucaritaü caranti, tesaü rakkhito attà, ki¤¤àpi te neva hatthikàyo rakkheyya, na assakàyo rakkheyya, na rathakàyo rakkheyya, na pattikàyo rakkheyya, atha kho tesaü rakkhito attà. Taü kissa hetu: ajjhattikà hesà mahàràja, rakkhà, nesà rakkhà bàhirà. Tasmà tesaü rakkhito attàti.

Kàyena saüvaro sàdhu sàdhu vàcàya saüvaro,

Manasà saüvaro sàdhu sàdhu sabbattha saüvaro,

Sabbattha saüvuto lajjã rakkhitoti pavuccatãti.

3. 1. 6.

Appakàsuttaü.

117. Sàvatthiyaü-

Ekamantaü nisinno kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: idha mayhaü bhante rahogatassa pañisallãtassa evaü cetaso parivitakko udapàdi: " appakà te sattà lokasmiü ye uëàre uëàre bhoge labhitvà na ceva majjanti, na ca pamajjanti, na ca kàmesu gedhaü àpajjanti, na ca sattesu vippañipajjanti. Atha kho eteva bahutarà sattà lokasmiü ye uëàre uëàre bhoge labhitvà majjanti ceva pamajjanti [PTS Page 074. [\q 74/] ] Ca, kàmesu ca gedhaü àpajjanti, sattesu ca vippañipajjantã"ti.

1. Yeca kho - syà.

[BJT Page 140] [\x 140/]

Evametaü mahàràja, evametaü mahàràja, appakà te mahàràja sattà lokasmiü ye uëàre uëàre bhoge labhitvà na ceva majjanti, na ca pamajjanti, na ca kàmesu gedhaü àpajjanti, na ca sattesu vippañipajjanti. Atha kho eteva bahutarà sattà lokasmiü ye uëàre uëàre bhoge labhitvà majjanti ceva pamajjanti ca, kàmesu ca gedhaü àpajjanti, sattesu ca vippañipajjantãti.

Sàrattà kàmabhogesu giddhà kàmesu mucchità,

Atisàraü na bujjhanti migà kåñaüva oóóitaü,

Pacchàsaü kañukaü hoti vipàko hissa pàpakoti.

3. 1. 7

Atthakaraõasuttaü. 1

118. Sàvatthiyaü-

Ekamantaü nisinno kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: idhàhaü bhante atthakaraõe nisinno passàmi khattiyamahàsàlepi bràhmaõamahàsàlepi gahapatimahàsàlepi aóóhe mahaddhane mahà bhoge pahåtajàtaråparajate pahåtavittåpakaraõe pahåtadhanadha¤¤e kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü sampajànamusà bhàsante. Tassa mayhaü bhante etadahosi: alandàni me atthakaraõena, bhadramukhodàni atthakaraõe na pa¤¤àyissatãti.

*Ye pi te mahàràja khattiyamahàsàlà bràhmaõamahàsàlà gahapati mahàsàlà aóóhà mahaddhanà mahàbhogà pahåtajàtaråparajatà pahåtavittåpakaraõà pahåtadhanadha¤¤à kàmahetu kàmanidànaü kàmàdhikaraõaü sampajànamusà bhàsanti, tesaü taü bhavissati dãgharattaü ahitàya dukkhàyàti.

Sàrattà kàmabhogesu giddhà kàmesu mucchità,

Atisàraü na bujjhanti macchà khipaü2va oóóhitaü,

Pacchàsaü kañukaü hoti vipàko hissa pàpakoti.

3. 1. 8.

Mallikàsuttaü

119. Sàvatthiyaü-

[PTS Page 075. [\q 75/] ] Tena kho pana samayena ràjà pasenadi kosalo mallikàya deviyà saddhiü uparipàsàdavaragato hoti. Atha kho ràjà pasenadi kosalo mallikaü deviü etadavoca: atthi nu kho te mallike ko ca¤¤o attanà piyataroti?

1. Aññakaraõa suttaü - machasaü. 2. Khippaü - machasaü. Syà. [Pts.] Sã. 1. 2. *Idha "evametaü mahàràja, evametaü mahàraja" itipàñho maramamasyàma potthakesu dissate.

[BJT Page 142. [\x 142/] ]

Natthi kho me mahàràja ko ca¤¤o attanà piyataro. Tuyhaü pana mahàràja attha¤¤o koci attanà piyataroti? Mayhampi kho mallike nattha¤¤o koci attanà piyataroti.

Atha kho ràjà pasenadi kosalo pàsàdà orohitvà1 yena bhagavà tenupasaïkami. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho ràjà pasenadi kosalo bhagavantaü etadavoca: idhàhaü bhante mallikàya deviyà saddhiü uparipàsàdavaragato mallikaü deviü etadavocaü: "atthi nu kho te mallike ko ca¤¤o attanà piyataro"ti. Evaü vutte bhante mallikàdevã maü etadavoca: "natthi kho me mahàràja ko ca¤¤o attanà piyataro. Tuyhaü pana mahàràja attha¤¤o koci attanà piyataro"ti. Evaü vuttàhaü bhante mallikaü deviü etadavocaü. "Mayhampi kho mallike nattha¤¤o koci attanà piyataro"ti.

Atha kho bhagavà etamatthaü viditvà tàyaü velàyaü imaü gàthaü abhàsi:

Sabbà disà anuparigamma cetasà

Nevajjhagà piyataramattanà kvaci,

Evaü piyo puthu attà paresaü

Tasmà na hiüse paraü attakàmoti. 2

3. 1. 9

Ya¤¤asuttaü.

120. Sàvatthiyaü-

Tena kho pana samayena ra¤¤o pasenadissa3 kosalassa mahàya¤¤o paccupaññhito hoti. Pa¤ca ca usabhasatàni pa¤ca ca vacchatarasatàni pa¤ca ca vacchatarãsatàni pa¤ca [PTS Page 076. [\q 76/] ] Ca ajasatàni pa¤ca ca urabbhasatàni thåõupanãtàni honti ya¤¤atthàya. Ye pissa te honti dàsàti và pessàti và kammakaràti và tepi daõóatajjità bhayatajjità assumukhà rudamànà parikammàni karonti.

Atha kho sambahulà bhikkhå pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaramàdàya sàvatthiyaü piõóàya pavisiüsu. 4 Sàvatthiyaü piõóàya caritvà pacchàbhattaü piõóapàtapañikkantà yena bhagavà tenupasaïkamiüsu. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho te bhikkhå bhagavantaü etadavocuü: idha bhante, ra¤¤o pasenadissa kosalassa mahàya¤¤o paccupaññhito hoti, pa¤ca ca usabhasatàni pa¤ca ca vacchatarasatàni pa¤ca ca vacchatarãsatàni5 pa¤ca ca ajasatàni pa¤ca ca urabbhasatàni thåõåpanãtàni honti ya¤¤atthàya. Yepissa bhante6 te honti dàsàti và pessàti và kammakaràti và tepi daõóatajjità bhayatajjità assumukhà rudamànà parikammàni karontãti.

1. Otaritvà - sãmu. 2 Paramattakàmo - machasaü, 3. Pasenadi kosalassa- sãmu. 2. Syà. [Pts. 4.] Pàvisiüsu- [pts. 5.] Vacchatarã - machasaü. Syà. 6. Yepissate - machasaü syà.

[BJT Page 144] [\x 144/]

Atha kho bhagavà etamatthaü viditvà tàyaü velàyaü imà gàthàyo abhàsi:

Assamedhaü purisamedhaü sammàpàsaü vàjapeyyaü niraggalaü,

Mahàya¤¤à mahàrambhà1 na te honti mahapphalà.

Ajeëakà ca gàvo ca vividhà yattha ha¤¤are,

Na taü sammaggatà ya¤¤aü upayanti mahesino.

Ye ca ya¤¤à niràrambhà yajanti anukulaü 2 sadà,

Ajeëakà ca gàvo ca vividhà nettha ha¤¤are

Etaü sammaggatà ya¤¤aü upayanti mahesino,

Etaü yajetha medhàvã eso ya¤¤o mahapphalo.

Etaü hi yajamànassa seyyo hoti na pàpiyo,

Ya¤¤o ca vipulo hoti pasãdanti ca devatàti.

3. 1. 10.

Bandhanasuttaü.

121. Sàvatthiyaü-

Tena kho pana samayena ra¤¤à pasenadi3 kosalena mahàjanakàyo bandhàpito hoti, appekacce rajjuhi appekacce andåhi appekacce saïkhalikàhi.

[PTS Page 077] [\q 77/] Atha ko sambahulà bhikkhå pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaramàdàya sàvatthiü piõóàya pavisiüsu. Sàvatthiyaü piõóàya caritvà pacchàbhattaü piõóapàtapañikkantà yena bhagavà tenupasaïkamiüsu. Upasaïkamitvà bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho te bhikkhå bhagavantaü etadavocuü: idha bhante ra¤¤à pasenadikosalena mahàjanakàyo bandhàpito appekacce rajjuhi appekacce andåhi appekacce saïkhalãkàhãti.

Atha kho bhagavà etamatthaü viditvà tàyaü velàyaü imà gàthàyo abhàsi:

Na taü daëhaü bandhanamàhu dhãrà

Yadàyasaü dàrujaü babbaja¤ca, 4

Sàrattarattà maõikuõóalesu

Puttesu dàresu ca yà apekkhà.

Etaü daëhaü bandhanamàhu dhãrà

Ohàrinaü sithilaü duppamu¤caü,

Etampi chetvàna paribbajanti

Anapekkhino kàma sukhaü pahàyàti.

Bandhanavaggo pañhamo.

1. Niraggalaü mahàrambhà - machasaü 2. Anukålaü - [pts,] yajantànukålaü - syà 3. Pasenadinà-machasaü, [pts. 4.] Pabbaja¤ca- machasaü-syà, [pts.]

[BJT Page 146] [\x 146/]

Tatruddànaü:

Daharo puriso ràjàpiyaü attànarakkhito,

Appakà atthakaraõà mallikà ya¤¤abandhanantã.